„Dzięki uprzejmości ks. Milana Michalaka, proboszcza parafii w Koźmicach Wielkich, poznałam znajdujący się w jej posiadaniu sztandar uszyty z zielonego atłasu PSL Koźmice Wielkie o treści: z jednej strony wyhaftowano wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej i wokół napis: „KRÓLOWO POLSKI MÓDL SIĘ ZA NAMI", a na odwrocie wokół godła Polski - orła w koronie napis: „ŻYWIĄ I BRONIĄ POLSKIE SRTONICTWEO LUDOWE KOŹMICE WIELKIE 1946 r." i koniczynka". Do drzewca sztandaru wbitych jest ponad 300 gwoździ, na których widnieją inicjały imion i nazwiska tych, którzy je wbili, ofiarując datek na sztandar (udało się odczytać że byli to): ks. pr. Józef Kalemba, prof. Fr. Surówka Brzegowski, K.M. W. Wici" Golkowice, K.M. „Wici" Gorzków; „Wici" Podstolice, K.M. W. „Wici" Sygneczów, K.M. w „Byszyce", K.P. S.L „Dobranowice", K.P. S.L „Sygneczów", Kł. Kł. Koźmice Małe, OSP. Byszyce, OSP Jankówka, B.C. Bała, F. Batko, J. Batko, J. Batkowie, Błantówna, J. Braś, Burda, Cieślikowie, J. Cieślikowie, A.Chlebda, Chlebdowie, Cholewowie, J. Chorobik, S. Czerwińska, Cyganowie, Bułatowie, Dańda, R. Dańda, Dańdowie, Domanik, Dylowie, J. Gabryś, Gabrysiowie, J.A. Gawęda, P. Gawęda, Gibałowie, M.Golik, Golikowie, Grochalowa, Grzybek, Hankusowie, Hojołowie, Hoszczakowie, Jamróz, S. Janiowie, Janowscy, Jędrzejczykówna, Fr. Jędrzejczykowie, Jordanowie, Kaczor, Kaczorowie, Kaletowie, C. Kania, T. Kaniowie, J. Kapusta, Kapustowie, A. Kaszowska, Kowalczyk, Kowalowie, E. Kozioł, Kozłowie, Kucharczykowie, Kurowscy, Kusinowa, Kusinowie, Maciejowscy, Marcinkowie, Masiowie, Michalikowie, Mitosiowie, Mentel, Mentlowie, J. Mistałowie, M, A. Moskała, Nawalana, Nawalany, S. Nowakowie, T. Latosińscy, Leśniakowie, J.W. Lazarz, J. Ozgowie, J. Pietras, Ptak, Piątkowie, Piech, Piechowie, Piorowscy, Piwowarczykowie, Popkowie, Poznańscy, Półtorakowie, Przęczkowie, Romańcowie, P. Rzepa, A. Rzepowie, T. Orłowski, Sawiccy, Sędzikowie, Sochowie, Sosinowie, w.Stachurowie, Stankowie, Stopowie, Stryszowscy, F. Surówka, Surówkowie, Szybowscy, J. Szymski, Wandasowie, Waniowie, Widomscy, F. Wieczorek, J. Wieczorkowie, Wilkowie, Wincencikowie, Windakowie, J. Woźniak, S.M. Woźniak, Woźniakowa, Nawalani, L. Zającowie, B.M. Zgud, H. M. Żołnierczyk, Żołnieczykowie itd - nazwiska nieczytelne.
Wiktoria Mielec, lat 78, z Koźmic Wielkich pamięta jak jej ś.p. ojciec Józef Kaczor, koźmiczanin śpiewał: „Przybył Mikołajczyk z zza morza, z Londynu, by w Polsce dokonać nadzwyczajnych czynów. Niewiele dokonał, chłopa nie przekonał... „
Wspomina uroczystość poświęcenia sztandaru PSL w Koźmicach Wielkich w 1946 r. Na podwórku u Pani Pirowskiej, przed zabudowaniami dworskimi, została odprawiona Msza św przez ks. Józefa Kalembę, w czasie której poświęcono sztandar PSL. Ten sztandar był u Władysława Masiora. Gdy w 1995 r. Masior zachorował, jego żona Maria prosiła mojego męża, Henryka, kościelnego, aby wziął sztandar z szafy i dał na plebanie ks. Władysławowi Jewiarzowi, co uczynił. Do Masiora przychodzili Franciszek Kurek, brat jego żony, Władysław Jamróz z Bugaja. Trzeba o PSL rozmawiać z Franciszkiem Wieczorkiem, z Olesiem z Bugaja (nosił sztandar), z Weroniką Kaczor z Roli.
Weronika Kaczor z Koźmic Wielkich: „Mój ś. p. mąż, Tadeusz, był członkiem PSL w Koźmicach Wielkich. W latach 1945-1949 służył w Wojsku Polskim i walczył z bandami UPA. Należał do ZBoWiD-u, a następnie do Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych RP. Posiadam tyko zdjęcie z procesji Bożego Ciała w Koźmicach Wielkich, prowadzonej przez ks. Władysława Jewiarza, proboszcza, w którym uczestniczył poczet sztandarowy koźmickiego PSL. Sztandar niesie Władysław Masior w asyście Tadeusza Kaczora i Stanisława Serafina. W Koźmicach działał ZMW „Wici", któremu przewodniczył Franciszek Tatara. Koło PSL było w Janowicach, przewodniczącym był Kowal, mieli sztandar.
Jej syn, Jan, wspomina, że tato mówił o aresztowaniach członków PSL po wojnie.
Józef Talapka z Koźmic Wielkich: „Byłem w PSL 8 lat, ale gdy zmarł Marian Mendyka odszedłem. W PSL byli: Franciszek Bugaj, zamieszkały na pograniczu Koźmice/Byszyce, Stanisław Topa, Tadeusz Pirowski z Bugaja, Zofia Dańda, sołtys, Stanisław Światowiec, Tadeusz Kaczor z Roli, Eugeniusz Kaczor, zwany „Resiok", Marian Dudzik z Koźmic Małych."
Przygotowując się do spotkania prowadziłam kwerendę w IPN w Wieliczce. W aktach IPN nr: Kr 017/2 tom 1. s. 203 pod datą „5. I. 1946 r. wymienionych jest 29 członków PSL przynależących do nielegalnej organizacji w tym: z Koźmic Wielkich: Marian Batko , Stanisław Gabryś, Jan Kaczor, Władysław Kaczor.
Sztandar koźmickiego PSL niesiony na proicesji Bożego Ciała w 1991 roku.
opracowała: Jadwiga Duda