Koło Gospodyń Wiejskich - organizacja kobieca, działająca na terenach wiejskich, której celem jest podnoszenie poziomu życia mieszkańców wsi, organizacja imprez artystycznych, różnorodnych kursów i zabaw.

Pierwsze Koła Gospodyń w Polsce powstały, z inicjatywy kobiet, już 135 lat temu, zaraz po założeniu Kółek Rolniczych.       

Koło Gospodyń Wiejskich w Koźmicach Wielkich działa od 1948 r. W swych najlepszych okresach działania liczyło 60. kobiet -  aktualnie liczy 26 członkiń .Wiele było wspaniałych działaczek Koła Gospodyń. Na szczególną uwagę zasługują nazwiska tych, które tej  organizacji  przewodniczyły - panie: Zofia Kusina, szefująca w latach 1952-1978, od 1978 r - Janina Gabryś, potem Genowefa Stachura, Józefa Latosińska. Od 1998 r. przewodniczącą była Krystyna Gabryś. Obecnie tę funkcję pełni Elżbieta Woźniak. 

Dużo wzorowych członkiń odeszło  do wieczności, między innymi: Teresa Popek, Antonina Piątek, Albina Dańda, Zofia Półchłopek.

W ciągu tych kilkudziesięciu lat działalności członkinie Koła korzystały z kursów: pieczenia, gotowania, haftowania,  szydełkowania, robótek na drutach, szycia gorsetów,  kroju krawieckiego, przetwórstwa owocowo-warzywnego. Pielęgnowały starą polską tradycję i wywierały  duży wpływ na rozwój naszej wsi. Uczyły młodsze gospodynie prowadzenia domu, kształtowały ich  mentalność, uczyły się wzajemnej pomocy, wspomagały ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, robiły wystawy produktów rolnych. 

Od lat organizowały spektakle ludowe, zabawy jak np. dożynki różnych szczebli, spotkania opłatkowe czy święcone, na które tradycyjnie zapraszano ks. proboszcza lub katechetę z wielickiej parafii. Dochód z organizacji różnych imprez przeznaczały na zakup sprzętu do wypożyczalni.

Koźmickie Gospodynie zwracały uwagę na szkolenie kobiet w ramach państwowego planu gospodarczego.   Aby osiągać lepsze plony oraz powiększać hodowlę  zwierząt gospodarskich zdobywały doświadczenie w organizowanych wycieczkach do specjalistycznych gospodarstw rolnych, na terenie województwa krakowskiego. W latach 70. ubiegłego wieku organizowały  współzawodnictwo  mieszkańców wioski, popularyzując  m.in. prowadzenie ogródków przydomowych, na których uprawiano warzywa i pielęgnowano kwiaty.

 Jedną z najbardziej popularnych form pracy Koło Gospodyń w Koźmicach Wielkich był udział w licznych konkursach, które zazwyczaj kończyły się dla całego zespołu nagrodami, wyróżnieniami i dyplomami.                     

23 października 1997 roku, w III Wojewódzkim Konkursie Potraw Regionalnych w Wojewódzkim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Karniowicach przedstawicielki Koła - Danuta Kowal, Janina Gabryś, Genowefa Grochal, Janina Dorsz i Krystyna Ptak, ubrane w uszyte i wyhaftowane własnoręcznie krakowskie stroje, prezentowały staropolskie potrawy: żurek z białą kiełbasą i jajkiem, pęcak ze skwarkami, kiszkę koźmicką, kiełbasę swojską z Wysokiej Góry, chleb wiejski, powidła śliwkowe, warzywa i śliwki suszone.

Spośród 24 zespołów, startujących w tym konkursie, Koło Gospodyń z Koźmic Wielkich zajęło III miejsce, otrzymując dyplom i nagrodę rzeczową

Nasze Gospodynie, jako reprezentantki powiatu, trzykrotnie występowały w pokazie potraw regionalnych w Urzędzie Miasta i Gminy w Wieliczce. Na pokazie i degustacji potraw regionalnych serwowano koźmickie potrawy. Za zajęcie drugiego  i trzeciego  miejsca otrzymały  dyplomy, wyróżnienia i nagrody rzeczowe.  

Poza działalnością gastronomiczno - gospodarczą, członkinie Koła rozwijają działalność kulturalną i turystyczną: w latach 50. wraz z niezrzeszonymi  mieszkańcami wsi, wystawiły przedstawienie „Krakowskie wesele".

Dla swych członkiń organizowały  wyjazdy do kina i teatru oraz wycieczki krajoznawcze.

Koło Gospodyń w organizowaniu imprez współpracuje z organizacjami działającymi na terenie wsi z: z sołtysem p. Józefem Piątkiem, Radą Sołecką / wg przewodniczącej współpraca ta jest wzorowa/, z Klubem Sportowym „Wilga" i  z działającym przy parafii, Parafialnym Oddziałem Akcji Katolickiej.

W 2006 r. „Gospodynie" były współorganizatorem dożynek gminnych na boisku sportowym, a rok później, brały udział w jubileuszu 60-lecia Klubu Sportowego „Wilga".

Koło Gospodyń, którego aktualną siedzibą jest Dom Kultury prawie od początku prowadzi wypożyczalnię sprzętu gospodarstwa domowego (szatkownicy elektrycznej do krojenia kapusty, sprzętu do produkcji wina z owoców, naczyń kuchennych i nakryć stołowych).

Fot. Kuchnia używana przez KGW przed remontem. 

Fot. Kuchnia wyposażenie współczesne 

Siedzibą Koła Gospodyń Wiejskich jest Dom Kultury, w którym pomieszczenie kuchenne wyposażone jest w  3 kuchenki gazowo - elektryczne, elektryczne ogrzewacze wody, lodówko-zamrażarki, pomieszczenie chłodnicze, i inne urządzenia spełniające wymogi sanitarno-epidemiologiczne. Posiada  pełne wyposażenie nakryć oraz naczyń kuchennych i stołowych, które tradycyjnie już od kilkudziesięciu lat wypożycza na różne imprezy: wesela, komunie, chrzty inne. Wyposażenie kuchni ulega zużyciu - stąd dbałość o systematyczną wymianę urządzeń na nowsze i bardziej niezawodne.  Koło Gospodyń Wiejskich aktywnie stara się o dotacje na swą działalność, ponieważ w planach ma zakup kolejnych urządzeń poprawiających warunki pracy. Konieczny jest zakup między innymi nowej patelni elektrycznej, ponieważ poprzednia będąca na wyposażeniu uległa całkowitemu zużyciu.

Niestety, coraz mniej kobiet chce działać bezinteresownie. Zapominamy o naszej przeszłości jakbyśmy się jej wstydzili.

Członkinie  Koła serdecznie zapraszają w swoje szeregi  wszystkie osoby, i młode i starsze, chętne do bezinteresownej  pracy. Pragną  dzielić się swoimi doświadczeniami i umiejętnościami oraz tworzyć wspólnie lepszy, piękniejszy obraz nowoczesnej wsi  nie zapominającej o swoich korzeniach, kultywującej tradycje regionalne.

Materiał przygotowała Zofia Kusina i Krystyna Gabryś

Tekst napisał Andrzej Janowski