Pani Jadwiga Duda – mieszkanka Koźmic Wielkich, laureatka nagrody „Koźmiczanin Roku 2013” zakończyła pracę zawodową i od 1.02.2016 przebywa na zasłużonej emeryturze. Nie oznacza to, że przestanie zajmować się historią naszego regionu. Jak sama obiecuje, ma duże plany i wiele pomysłów na czas emerytury.
W dniu 25.01. (środa) w sali Magistrat odbyło się 230 i ostatnie spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie”. Gościem tego spotkania był m.in. Wojciech Kozak, wicemarszałek, który w imieniu Marszałka Woj. Małopolskiego wręczył Pani Jadwidze dyplom i odznaczenie -Srebrną Odznakę Honorową Województwa Małopolskiego-Krzyż Małopolski (na zdjęciu poniżej). Na sali było ok.150 osób. Pani Jadwiga pisze o tym zeszyt 175 (ostatni) Biblioteczki Wielickiej. To było pożegnanie z uczestnikami spotkań z lat 1998-2017 połączone z opłatkiem i częścią artystyczną.
Poniżej zamieszczony jest życiorys P. Jadwigi autorstwa jej samej.
PRZYJACIELE WIELICZKI Z KLUBU PRZYJACIÓ�? WIELICZKI
Jadwiga Duda - KIM JESTEM?
Urodziłam się w marcu 1955 r. w Wieliczce, jako córka Józefa i Józefy Cholewów, w rodzinie robotniczo-chłopskiej. Tato przez 40 lat pracował w wielickiej kopalni soli a mama była księgową w Gminnej Spółdzielni. Rodzice pobrali się w 1950 r. Na świat wydali czworo dzieci: Jerzego, mnie, Zdzisława, Wojciecha. Gospodarzyli na kawałku gruntu, budowali dom, troszczyli się o nasze utrzymanie, wychowanie i wykształcenie. Przekazali nam wiarę katolicką, umiłowanie Boga, Ojczyzny, ludzi - nauczyli nas żyć uczciwie, w prawdzie, pracowitości, szacunku do siebie i innych. W Koźmicach Wielkich w latach 1962-1970 uczęszczałam do ośmioklasowej Szkoły Podstawowej. Oprócz nauki w szkole obowiązkiem każdego dziecka wiejskiego była pomoc rodzicom w gospodarstwie: sadzenie ziemniaków, sianokosy, żniwa itd. Lubiłam się uczyć, szczególnie przedmiotów humanistycznych. Uczyli mnie i byli wychowawcami: Stanisława Piąstka, Wanda Sułkowska, Jadwiga Turek, a w klasie 8-ej Klemens Surówka, kierownik szkoły. W klasie piątej polubiłam historię dzięki nauczycielowi Kazimierzowi Mice. Należałam do zuchów i harcerstwa, uprawiałam lekkoatletykę. Naukę kontynuowałam w latach 1970-1974 w Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Matejki w Wieliczce, w klasie żeńskiej, której wychowawczynią była profesor Maria Paluchniak, anglistka. Historii uczył profesor Tadeusz Turcza i nauczył. W liceum najważniejszym przedmiotem był język rosyjski - uczyliśmy się z podręcznika studenckiego. Prawie wszyscy należeliśmy do Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, korespondowaliśmy z koleżankami z ZSRR, czytaliśmy radzieckie czasopisma. W matematyce zawsze pomagał mi brat Jerzy. Po maturze postanowiłam studiować na Uniwersytecie Jagiellońskim na kierunku archeologia Polski i powszechna. Był to kierunek oblegany - 10 osób na jedno miejsce. Egzaminy pisemny i ustny z historii, geografii i języka rosyjskiego zdałam - na pierwszy rok przyjęto 22 osoby. Studia mnie pasjonowały, chociaż dużo nauki pamięciowej ale za to w wakacje praktyki na wykopaliskach - na wszystkich prowadziłam dokumentację rysunkową i księgi inwentarzowe zabytków ruchomych. Miałam znakomitych nauczycieli, profesorów: Janusza Krzysztofa Kozłowskiego, Marka Gedl, Kazimierza Godłowskiego. W czasie wakacji pracowałam także na wykopaliskach prowadzonych przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. W 1979 r. napisałam i obroniłam pracę magisterską pt. „Osadnictwo na terenie Wieliczki we wczesnym średniowieczu". W latach studenckich należałam do Oddziału Miejskiego PTTK w Wieliczce i społecznie byłam zaangażowana w prace Komisji Opieki nad Zabytkami. Pod koniec studiów wraz z Józiem z AGH należałam do Wspólnoty Odnowy w Duchu Świętym u Ojców Dominikanów. Wstąpiliśmy do Krucjaty Wyzwolenia Człowieka. To trawa i procentuje do dziś.
Po studiach pracę zawodową rozpoczęłam w Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni. Tu zakładałam dział archeologiczny, prowadziłam badania ratownicze w Krzeczowie na osadzie z okresu wpływów rzymskich i na terenie muzeum w wykopach pod budynek mieszkalny. Wówczas zaprzyjaźniłam się z Janiną Kęsek, historykiem, wnuczką twórcy muzeum. Poznałam Kornelię Dobkiewiczową, pisarkę z Katowic, która zbierała materiały do książki „Wiano świętej Kingi"- pomagałam jej w tym dziele. Pani Kornelia poprosiła mnie o napisanie artykułu o wykopaliskach w Krzeczowie, który przesłała do magazynu „Mówią Wieki". Redakcja opublikowała go w numerze 4 z 1981 r. i tak rozpoczęła się moja droga dziejopisa.
W 1980 r. zmieniłam stan - w USC w Wieliczce i w kościele św. Franciszka z Asyżu zawarłam związek małżeński z Józefem Dudą z Brzeska. Rozstałam się z Bochnią - zamieszkaliśmy u rodziców w Koźmicach. Zatrudniłam się w Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w Dziale Historii Kultury Materialnej (w archeologii nie było etatu), gdzie pracowałam do 1991 r. W muzeum sporządzałam indeksy do zbioru ponad 3000 map górniczych i opracowywałam artykuł pt. „Próba datowania i określania autorstwa map górniczych Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka", który został opublikowany w „Studiach i materiałach do dziejów żup solnych w Polsce", tom 16. W tym czasie urodziłam dwóch synów: Dominika i Bartłomieja, byłam na urlopach wychowawczych. Dodatkowo pracowałam jako instruktor turystyki w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym w Wieliczce organizując dla dzieci wycieczki w wolne od nauki soboty. Mąż był zatrudniony na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Studiował na studiach doktoranckich na AGH, które zakończył obroną pracy doktorskiej w 1986 r. W czasie wakacji pracował w Niemczech a zarobione fundusze i kredyt bankowy pozwoliły nam na budowę domu. Gdy starszy syn rozpoczynał naukę w szkole podstawowej, a młodszy został przedszkolakiem postanowiłam po ukończeniu kursu pedagogicznego podjąć pracę nauczycielki w Szkole Podstawowej w Koźmicach Wielkich. Uczyłam historii, wiedzy o społeczeństwie i otrzymałam wychowawstwo klasy VII b, która liczyła 19 uczniów. Kochałam to co robiłam, praca dawała mi dużo satysfakcji, zwłaszcza gdy uczeń się starał - ale okazało się, że struny głosowe odmawiają posłuszeństwa a i ja rzekomo z podstawówki robiłam uniwersytet. Do dziś mam zbiór szkolnych zadań na temat historii, tradycji, zwyczajów Koźmic.
W 1990 r. mąż został wybrany w wyborach samorządowych do Rady Miejskiej Wieliczki i do 1992 r. pełnił funkcje przewodniczącego. W latach 1992 - 2006 r. był burmistrzem miasta i gminy Wieliczka - obowiązek prowadzenia domu, wychowania dzieci spoczął na mnie. W 1993 r. wróciłam do pracy w wielickim muzeum do Działu Archeologicznego. Prowadziłam wykopaliska w Wieliczce na stanowiskach archeologicznych nr: II, X, XIII - wszystkie zakończone sukcesem. Na stanowisku II - zamek, ogród żupny - odkryto fundamenty średniowiecznego muru miejskiego na długości 37 m wraz z zarysem baszty. Decyzją Woj. Konserwatora Zabytków w Krakowie mury nadbudowano i są dziś atrakcją dla turystów. Ten okres to współpraca ze środowiskiem, szczególne z młodocianymi, którzy mając 16 lat ze mną pracowali aby parę groszy zarobić w muzeum. Po wykopaliskach sporządziłam sprawozdania i razem z rysunkami opublikowane zostały w „Sprawozdaniach Archeologicznych" (Kraków 1997), w „Acta Archeologica Carpathica, tom 34, „Archeolslavica" (1998).
W 1997 r. zrezygnowałam z pracy w muzeum i po trzech miesiącach przerwy zatrudniłam się w Kopalni Soli „Wieliczka", w tworzącej się spółce Trasa Turystyczna. W przerwie pisałam teksty do albumu „Wieliczka" (1998). Tu do końca czerwca 1999 r. pracowałam w Sekcji Dokumentacji Historycznej razem z Agnieszką Wolańską, historykiem, która też rozstała się z tutejszym muzeum. Razem organizowałyśmy kurs przewodnicki po Trasie Turystycznej, konkurs wiedzy dla szkół „Wieliczka - historia - zabytki atrakcje turystyczne", I konkurs Szopki Wielickiej, spotkania z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie" od numeru 1 do 17, opracowywałyśmy folder o Alei Jana Pawła II, którą otwarto w 1998 r. itd. W tym czasie podjęłam Podyplomowe Studia Zarządzania Kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończyłam obroną pracy poświęconej spotkaniom „Wieliczka-Wieliczanie". Wówczas w 1997 r. wraz z mężem wstąpiłam do Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki" i w latach 1997-2002 pełniłam funkcję sekretarza, a od 2002 r. wolą prof. Zygmunta Kaweckiego i Walnego Zgromadzenia do dziś jestem prezesem Zarządu. Kocham Wieliczkę i wieliczan w tym Klubie społecznie pracuję z sercem i pasją. Równocześnie przy Parafii p.w. Trójcy Św. w Koźmicach Wielkich organizowałam 32 Parafialny Oddział Akcji Katolickiej i w latach 1999-2005 byłam jego prezesem.
Od jesieni 1999 r. do 31.01. 2017 r. pracowałam w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Wieliczce prowadząc jednoosobowy Dział Regionalny. Pracując w bibliotece w latach 1999 - 2017 prowadziłam cykliczne spotkania kulturalno - oświatowe „Wieliczka-Wieliczanie" w Urzędzie Miasta i Gminy Wieliczka w sali „Magistrat" tworząc tu Dom Spotkań z Historią. Odbyły się 230 spotkania, w których łącznie udział wzięło ok. 28.000 osób, i ponad 1000 prelegentów społecznie wygłosiło prelekcje. W związku ze spotkaniami w KSW-Trasa Turystyczna narodziła się seria wydawnicza „Biblioteczka Wielicka", w formie zeszytów. Od 2003 r. - od zeszytu nr 4 do zeszytu 174 sama pisałam, pozyskiwałam referaty od prelegentów, redagowałam, uzupełniałam fotografiami i ich opisem „Biblioteczkę Wielicką". Korektę polonistyczną tekstów sporządzały Danuta Kostuch i Zofia Szlachta. Wspólnie z Arturem Grzybkiem, właścicielem FOTO IGO dokonywałam składu każdego zeszytu. W opracowaniu jest ostatni 175 zeszyt po 230 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie". Zeszyty „Biblioteczki Wielickiej"- to kopalnia wiedzy o Wieliczce i wieliczanach - cegiełki do wydania drugiego monografii „Wieliczka dzieje miasta".
Od 2010 r. w szkołach, w bibliotece w ramach lekcji organizowałam spotkania z cyklu „Mnie Ta Ziemia od innych droższa" z wieliczanami zasłużonymi w walce o niepodległość Ojczyzny w czasie II wojny światowej i po niej - ponad 50 pogadanek wygłosił kapitan Stanisław Szuro. Młode pokolenie wieliczan zapraszałam do udziału w konkursach o Wieliczce, Kopalni Soli „Wieliczka", Powiecie Wielickim, postaciach zasłużonych dla Wieliczki: Świętej Kindze, Ojcu Świętym Janie Pawle II, Słudze Bożym Alojzym Kosibie, Feliksie Piestraku, Alfonsie Długoszu, Mieczysławie Skulimowskim. Organizowałam dla uczniów zainteresowanych wycieczki po Wieliczce, do Gdowa, Grodkowic, Niegowici, Niepołomic, Starego Sącza itd.
Od 2006 r. przewodniczyłam co roku pracom Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Cmentarza Komunalnego w Wieliczce organizując 1 listopada kwesty celem zebrania funduszy na ratowanie zabytkowych nagrobków-odnowiono ich jedenaście.
Prowadziłam poszukiwania wieliczan na Liście Katyńskiej - odnalazłam 54 osoby. Na wielickim cmentarzu powstała kwatera 28 Dębów Pamięci, które upamiętniają oficerów WP związanych z Wieliczką, zamordowanych strzałem w tył głowy przez NKWD w Katyniu w 1940 r.
W Klubie Przyjaciół Wieliczki animowałam różne wydarzenia m.in. wycieczki do miast, w których działają zaprzyjaźnione z nami towarzystwa regionalne: Bochni, Niepołomic, Wiśnicza, Wojnicza, Tarnowskich Gór, Sławkowa, Świątnik Górnych, niekiedy towarzyszyły im wernisaże akwarel Henryka Kozubskiego. Różne spotkania z cyklu „Dla zdrowia wieliczan", „Prawnik radzi", „Śpiewaj razem z nami", „Z kart historii Polski i Wieliczki", „Kim jestem?" organizowane w Centrum Kultury i Turystyki, gdzie Klub ma siedzibę. W 2016 r. wraz z Zarządem Klubu organizowałam 18. 06 i 9.12. - 50 lecie Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki". Dodam że Klub Przyjaciół Wieliczki został uhonorowany przez prof. Piotra Glińskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej i przez Jacka Krupę, Marszałka Województwa Małopolskiego Medalem Polonia Minor. Klub jest członkiem Małopolskiego Związku Regionalnych Towarzystw Kultury od 2007 r, a ja w Zarządzie pełnie funkcje sekretarza.
W Koźmicach Wielkich należę do Koła Gospodyń Wiejskich i Stowarzyszenia Miłośników Koźmic, w ramach pracy dla wsi zorganizowałam 30 otwartych spotkań z cyklu „Koźmice-Koźmiczanie" .
Jestem członkiem nadzwyczajnym Koła Wieliczka Światowego Związek Żołnierzy Armii Krajowej bez uprawnień kombatanckich, Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych RP w Wieliczce, Klubu Historyczny im. gen. S. Grota Roweckiego w Wieliczce. Należę do Towarzystwa Przyjaciół Muzeum im. Wincentego Witosa w Wierzchosławicach i Stowarzyszenie Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wspomnę, że w minionym 20. leciu w latach 1999-2007 byłam animatorem Ruchu Młodych Miłośników Starych Miast w Wieliczce - w pięciu szkołach działały Koła Młodych Miłośników Starej Wieliczki, które poznawały historię Wieliczki, jej zabytki w czasie pozalekcyjnym, uczyły się patriotyzmu lokalnego i okazywały go m. in. poprzez inwentaryzację kapliczek, grobów na cmentarzu, udział w kweście 1 listopada, czy obchodach świąt narodowych. Powołałam w Parafii Św. Klemensa Stowarzyszenie Czcicieli Św. Kingi w Wieliczce i reaktywowałam przy bibliotece Akademickie Koło Wieliczan, którego studenci nadali mi tytuł członka honorowego.
Za pracę dla Małopolski, Wieliczki, wieliczan otrzymałam nagrody: w 2000 r. - nagrodę kulturalną Burmistrza Wieliczki, w 2008 r. od Bogdana Zdrojewskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznakę i legitymację „Zasłużony Dla Kultury Polskiej", od Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych dyplom i medal „PRO MEMORIA" za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej. W 2011 r. - srebrną Odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. W 2012 r. Nagrodę Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa w kategorii wydarzenie upowszechniające wiedzę o wartości i znaczeniu lokalnego dziedzictwa kulturalnego - spotkania „Wieliczka-Wieliczanie" oraz „Złote Jabłko Sądeckie" za propagowanie św. Kingi, Pani Ziemi Sadeckiej patronki Wieliczki i Powiatu Wielickiego. W 2013 r. tytuł „Koźmiczanin Roku". W 2014 r. Honorowy Przewodnik Turystyczny po Wieliczce i Ziemi Wielickiej przez Wielicką Lokalną Organizację Turystyczną. W 2015 r. - Odznakę Honorową Sybiraka i Dyplom Uznania od Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego 1939-1956. W 2016 r. - Medal Wolnego Królewskiego Miasta Wieliczka - od Burmistrza, Srebrną Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża III stopnia, tytuł Ambasador Kopalni Soli „Wieliczka" od prezesów KSW: Zbigniewa Zarębskiego i Damiana Koniecznego oraz od Instytutu Pamięci Narodowej Medal „Świadek Historii". W 2017 r. Zarząd Województwa Małopolskiego nadał mi Srebrną Odznakę Honorowa Województwa Małopolskiego - Krzyż Małopolski. Odznaczenie wręczył mi Wojciech Kozak, Wicemarszałek w czasie 230 spotkania z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie" (foto - drugie od lewej).
Muszę podkreślić, że największym moim skarbem jest mój mąż, który zawsze mnie wspierał w domu i poza nim. Dzieci dorastały ale razem z mamą uczestniczyły w wykopaliskach a potem w tworzeniu spotkań „Wieliczka-Wieliczanie", jako uczniowie podstawówek, potem szkół średnich - pomagały mamie jak mogły. Mąż był pochłonięty pracą dla Wieliczki i wieliczan, dla nas był tylko w czasie urlopu, kiedy to zabierał nas samochodem na wycieczki po Europie i Polsce. Teraz pracuje naukowo na AGH, jest radnym powiatowym - ma więcej czasu dla rodziny. Zawsze rodzinę łączyła wspólna modlitwa, czytanie Pisma Świętego, Eucharystia, wyjazdy na rekolekcje. Doczekaliśmy, że nasze dzieci zawarły sakramentalne związki małżeńskie, żyją po Bożemu, pracują i obdarzyły nas wnuczętami: Dariuszem i Kingą, które są naszą radością i nadzieją. 20.12. 2016 r. na 18 spotkaniu z cyklu „Kim jestem?" przedstawiłam klubowiczom niniejszy biogram. (foto 6922). Od 1 lutego jestem na emeryturze i nie narzekam na brak zajęć - teraz troska o nadszarpnięte zdrowie jest najważniejsza a reszta - to jak Bóg da.
Opr. Jadwiga Duda