W IV niedzielę Wielkiego Postu możemy posłuchać Psalmu 137, którego tekst nawiązuje do okresu tzw. niewoli babilońskiej opisanej w Księdze Kronik. Jak prawie w każdym tekście ze Starego Testamentu możemy tu znaleźć odniesienia do wielu miejsc, postaci i ludów zamieszkujących tereny Bliskiego Wschodu. Spróbujmy bliżej przyjrzeć się postaciom, wydarzeniom i miejscom, które możemy znaleźć w tym krótkim tekście.

Cały teren, który jest miejscem zdarzeń opisywanych w Starym Testamencie jest nazywany czasami ze względu na swój kształt - rejonem Żyznego Półksiężyca. To na tym terenie, dzięki korzystnym warunkom sprzyjającym rozwojowi życia, pojawiły się pierwsze starożytne cywilizacje w Mezopotamii. Nazwa tej krainy wywodzi się z języka greckiego i oznacza międzyrzecze.

Rejon Żyznego Półksiężyca (wikipedia)

Charakterystyczne jest to, że obszar między rzekami Tygrys i Eufrat był areną rozwoju kolejnych organizmów państwowych, które kontynuowały wspólne dziedzictwo kulturowe , mimo, że kolejne dynastie reprezentowały różne plemiona i ludy. W okresie od IX do VII wieku p.n.e najpotężniejszym państwem w Mezopotamii było królestwo Asyrii. Jego stolicą była Niniwa nad rzeką Tygrys. Królowie asyryjscy przez pewien czas panowali nad Egiptem, podporządkowali sobie również Babilon położony nad rzeką Eufrat. Babilończycy niejdnokrotnie buntowali się przeciw królom asyryjskim. Jeden z tych buntów zakończył się spaleniem Babilonu i wymordowaniem dużej części mieszkańców w 689 r.p.n.e. W następnych latach kolejny król asyryjski zarządził odbudowę miasta.  Około roku 625 p.n.e władzę w Babilonie przejęli Chaldejczycy - lud semicki, który zasiedlał tereny Mezopotamii od X wieku p.n.e. Wyparli oni Asyryjczyków z Babilonu i ustanowili państwo zwane przez historyków nowobabilońskim. Królem został Nabopolassar. Jego syn - Nabuchodonozor II – ugruntował potęgę państwa nowobabilońskiego dokonując wielu podbojów, przyłączając między innymi Syrię, część Fenicji i Palestynę .

Królestwo Izraela i Królestwo Judy w IX wieku p.n.e. (wikipedia)

W X wieku p.n.e. na terenach zamieszkałych przez Żydów istniało zjednoczone Królestwo Izraela. Po śmierci króla Salomona rozpadło się ono na 2 królestwa – północne zwane dalej Królestwem Izraela oraz Królestwo Judy – na południu. Przylegało ono do Morza Martwego, a jego stolicą była Jerozolima. Królestwo północne ok. 720 roku p.n.e. popadło w zależność od Asyrii. Królestwo Judy zachowało niezależność, choć było to trudne, gdyż sąsiadami były potężne państwa – Egipt z jednej strony, a Asyria z drugiej.  Powoli zbliżamy się do wydarzeń opisanych w przytoczonym fragmencie Księgi Kronik. Król Nabuchodonozor dążąc do powiększenia swego państwa najechał Królestwo Judy i zdobył Jerozolimę w roku 597 p.n.e. Król Judy został z częścią poddanych przesiedlony do Babilonu. Około 10 lat później w wyniku buntu miasto zostało najechane po raz kolejny. Tym razem zostało ono zrównane z ziemią. Między innymi zniszczono słynną Świątynię Jerozolimską. To wtedy zaginęła też Arka Przymierza przechowywana w tej świątyni. Większość mieszkańców została uprowadzona do Babilonu. Fakt ten rozpoczyna okres zwany niewolą babilońską.

Babilon w tym czasie przeżywał ponowny rozkwit. To z tego czasu pochodzi między innymi słynna brama Isztar- północna brama miasta, której rekonstrukcja znajduje się w Muzeum Pergamońskim w Berlinie. Według szacunków historyków Babilon był pierwszym miastem, które przekroczyło 200 tysięcy mieszkańców – stało się to właśnie w czasach rządów Chaldejczyków.

Rekonstrukcja Bramy Isztar w Muzeum Pergamońskim w Berlinie. (wikipedia)

Okres świetności państwa nowobabilońskiego nie trwał jednak długo. W 539 roku zostało podbite przez rosnącą potęgę państwa Persów. Król Persów, wspomniany w Księdze Kronik Cyrus II, podbijając Babilon, a wcześniej inne królestwa w Azji Mniejszej stworzył największe imperium w tamtych czasach. 200 lat później kres temu imperium położył Aleksander Macedoński. Warto dodać, że Aleksander Macedoński zmarł właśnie w Babilonie. Wracając do postaci Cyrusa II należy odnotować, że był to władca szanujący lokalne zwyczaje i religie. Po zdobyciu Babilonu zarządził jego odbudowę – łącznie ze zburzonymi świątyniami. Zarządził też powrót do rodzinnych stron wszystkich mieszkańców państwa nowobabilońskiego, którzy zostali przesiedleni. Dotyczyło to również Żydów, którzy wrócili do Jerozolimy. Wkrótce zarządzono odbudowę Świątyni Jerozolimskiej.

Opracowano na podstawie:
Atlas Miejsc Biblijnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008
Holman Bible Atlas, B&H Publishing Group, 1998
Biblia Tysiąclecia
edycja angielska, niemiecka i polska wikipedia.org

Jacek Kostrzewa