Koźmice Wielkie - odsłonięcie w Szkole Podstawowej tablicy ku pamięci Antoniego Szapera (1883-1943), nauczyciela i kierownika tej szkoły w latach 1925-1932 zamordowanego w KL Plaszow w 1943 r.
29 wrzenia b.r. w Koźmicach Wielkich w Szkole Podstawowej im. Obrońców Westerplatte miała miejsce uroczystość odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej pamięci Antoniego Szapera. Na uroczystość zapraszali: Burmistrz Miasta i Gminy Wieliczka Artur Kozioł i Dyrektor Szkoły Podstawowej w Koźmicach Wielkich Danuta Kaperek. Zebranych powitali: Anna Kozak, Grzegorz Kaczor, nauczyciele prowadzący uroczystość. Wprowadzono sztandar szkoły i odśpiewano hymn państwowy. Danuta Kaperek przywitała imiennie gości: Artura Kozioła, Rafała Ślęczkę, zastępcę Burmistrza do spraw społecznych, kierowników Wydziału Edukacji: Justynę Chorobik i Tomasza Machnika, Józefa Dudę, przewodniczącego Rady Powiatu Wielickiego, Szczepana Stanka, radnego Rady Powiatowej w Wieliczce, kapitana Włodzimierza Wolnego, żołnierza AK, więźnia KL Plaszow, lat 97 z Woli Duchackiej, rodzinę Antoniego Szapera: Małgorzatę i Jakuba Bulandów z wnukiem Franciszkiem, ks. dr Stanisława Basistę, proboszcza Parafii pw. Trójcy Świętej w Koźmicach Wielkich w latach 2009 - 2011, prof. Jacka Chrobaczyńskiego, Ryszarda Kotarbę, Jadwigę Dudę, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki" , Kazimierza Windaka, radnego Rady Miejskiej w Wieliczce, sołtysa Koźmic Wielkich, Stanisława Dziedzica, sołtysa Koźmic Małych, Adama Czajczyka, sołtysa Gorzkowa, Ludwika Gawora, radnego RM, emerytowanych nauczycieli-dyrektorów szkoły w Koźmicach Wielkich: Kazimierza Mikę, Małgorzatę Pasisz, Janinę Pitek, dyrektorki szkół podstawowych: Monikę Stachurę z Gorzkowa, Jadwigę Ptasznik z Węgrzc Wielkich, Elżbietę Obal-Dyrek i Wiolettę Włoch ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Wieliczce, grono pedagogiczne, uczniów i ich rodziców. Prowadzący zaprosili kolejno prelegentów do wygłoszenia prelekcji. Wystąpili: profesor Jacek Chrobaczyński z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie - „Państwo i społeczeństwo polskie w XX wieku", Ryszard Kotarba z Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału Krakowskiego z siedzibą w Wieliczce - „Śmierć Antoniego Szapera - okoliczności i kontrowersje", Jadwiga Duda, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki" i członek Stowarzyszenia Miłośników Koźmic - „Biografia Antoniego Szapera (1883-1943)".
Antoni Emanuel Szaper urodził się 10. 01.1883 r. w Wiedniu. Był nauczycielem przez 39 lat, należał do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół" i Związku Nauczycielstwa Szkół Ludowych. W czasie I wojny światowej, w latach 1914-1915 był żołnierzem armii austriackiej, w bitwie gorlickiej został ranny. Po przeżyciach wojennych w „Pamiętniku" z 1937 r. pisał: „Wojna to największe bezprawie jakie istnieje na świecie". W 1915 r. ożenił się z nauczycielką Zofią z d. Zajączkowską. Zofia i Antoni Szaperowie mieli pięcioro dzieci. Antoni Szaper w latach 1920 - 1943 był kierownikiem szkół w: Gorzkowie, Koźmicach Wielkich, Porębie Wielkiej, Woli Duchackiej (niemieckiej szkoły żeńskiej nr 14). W latach 1939-1940 był inspektorem oświaty w powiecie zawierciańskim. Pracując w latach 1940-1943 na Woli Duchackiej był także nauczycielem tajnego nauczania. Był autorem wydawnictw broszurowych, poetą, malarzem, społecznikiem. W latach 1925-1932 Zofia i Antoni Szaperowie byli nauczycielami szkoły w Koźmicach Wielkich i mieszkali w pierwszym budynku szkolnym (rozebrano go w 1965 r.). Antoni był w tym czasie kierownikiem i prowadził budowę nowego gmachu szkoły (istnieje do dziś, liczy 90 lat). 2 lutego 1927 r. powstało przy szkole Koło Młodzieży Ludowej, któremu przewodniczył. W Koźmicach Wielkich 13. 03. 1927 r. urodziła się im córka Krystyna. 27 maja 1928 r. odbyło się poświęcenie nowego gmachu szkoły przez ks. dr Franciszka Kapustę rodem z Koźmic Wielkich. W tym czasie A. Szaper zdał egzamin Wyższego Kursu Nauczycielskiego i kurs śpiewu. Zapisał się na Uniwersytet Jagielloński i jako wolny słuchacz studiował historię sztuki i literaturę. Postarał się o praktykę inspektorską w Kuratorium w Krakowie i miał wykłady na rocznym kursie nauczycielskim. W 1926 r. ukazały się jego autorstwa „Baśnie sceniczne" a w 1928 r. „Historia Polski do użytku szkolnego" wydanie II uzupełnione oraz sztuka: „Leśna królewna". W lutym 1932 r. Antoni Szaper decyzją Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego został pozbawiony pracy w szkole w Koźmicach Wielkich i przeniesiony do Poręby Wielkiej koło Zawiercia. Zofia Szaperowa przez rok szkolny 1932/1933 w szkole w Koźmicach Wielkich była p.o. kierownikiem, po czym przeniosła się do pracy w szkole w Nowym Korczynie. W czasie II wojny światowej 5.05.1943 r. Niemcy aresztowali emeryta Antoniego Szapera na Woli Duchackiej wraz z dziećmi: Krystyną, Juliuszem, Janem, Tadeuszem w wieku 16 - 27 lat. Uniknęły aresztowania jego żona Zofia i córka Maria - ukrywały się do końca wojny. Aresztowanych osadzili w więzieniu śledczym w Krakowie przy ul. Montelupich. We wrześniu zostali przewiezieni do obozu KL Plaszow. Jesienią 1943 r. Antoni Szaper z dziećmi został zastrzelony przez Niemców w tym obozie i spalony. Świadkiem egzekucji rodziny Szaperów był Władysław Michalik urodzony w 1920 r., uczeń A. Szapera w szkole w Koźmicach Wielkich a w 1943 r. więzień KL Plaszow (ze względu na stan zdrowie nie uczestniczył w uroczystości odsłonięcia tablicy). Autorka niniejszego tekstu o losach rodziny Szaperów dowiedziała się od śp. Marii Bulandy z d. Szaper, która była członkiem Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki".
Po prelekcjach głos zabrał Artur Kozioł. Z programem artystycznym wystąpili uczniowie ze Szkolnego Teatru Miniatura: Barbara Ruda - pianino, Aleksandra Dyrda, Kamila Tomana - śpiew, Weronika Kosałka - balet, Katarzyna Zawiślan - taniec nowoczesny, Zuzanna Hoffman, Filip Jania, Katarzyna Czop, Milena Kucia, Kinga Morawska, Zuzanna Czop, Oliwia Hoduń, Damian Jania, Bartosz Filipów - recytacja, Tomasz Twardosz, Mikołaj Wolanin - oświetlenie. Scenariusz programu i występ uczniów przygotowały nauczycielki: Jolanta Kałuża i Dorota Marcinek-Tomana. Występ nagrodzono gromkimi brawami po czym za artystami zebrani przeszli korytarz szkoły, gdzie miało miejsce odsłonięcie tablicy i jej poświecenie. Tu uroczystość prowadziła Danuta Kaperek. Burmistrz zaprosił Małgorzatę Bulandę, żonę Jakuba Bulandy, wnuka Antoniego Szpera do odsłonięcia tablicy o treści: rycina Antoniego Szapera i napis: „ANTONIEMU SZAPEROWI 1883 - 1943 NAUCZYCIELOWI I KIEROWNIKOWI SZKOLY W KOŹMICACH WIELKICH W LATACH 1925 - 1932 I JEGO DZIECIOM OFIAROM TERRORU HITLEROWSKIEGO ZAMORDOWANEGO W OBOZIE KL PLASZOW W 1943 ROKU MIESZKAŃCY KOŹMIC WIELKICH I KOŹMIC MALYCH KOŹMICE WIELKIE 2018". Tablicę poświecił ks. dr Stanisław Basista. Następnie z koncertem utworów patriotycznych wystąpiła Orkiestra Dęta Koźmice pod kierunkiem Adriana Drzewi. Koncert zebrani nagrodzili brawami. Dyrektor Danuta Kaperek podziękowała Panu Burmistrzowi za ufundowanie tablicy ku pamięci Antoniego Szapera, Jadwidze Dudzie za zebranie informacji o Antonim Szaperze i jego rodzinie, uczniom, nauczycielkom za program artystyczny oraz Orkiestrze Dętej za koncert. Uroczystość zakończono poczęstunkiem przygotowanym przez stołówkę szkolną.
Osobie Antoniego Szpera było poświęcone jedno ze spotkań w ramach cyklu Koźmice - Koźmiczanie
Opracowała Jadwiga Duda